قلعه بردستان

قلعه بردستان سه قلعه با حياط جداگانه و يک ديوار بيرونى و برج‌هاى جانبى است. این بنا به دست محمدخان دشتی در دوره قاجار بنا شده‌است. طاق‌سازى و گچ‌برى‌هاى گوشواره‌ها و غرفه‌ها با سبک ساسانى و سبک گچ‌برى جنوب ايران است.
شهرستان دير در جنوب شرق استان بوشهر قرار گرفته‌است . مركز اين شهرستان تا بوشهر ۲۰۸ كيلومتر فاصله دارد. اين شهرستان داراي آثار تاريخي مربوط به دوره‌های مختلف و جاذبه‌هاي طبيعي و زيارتي متعدد مي‌باشد. قلعه بردستان يكي از مهم‌ترين بناهاي تدافعی شهرستان دير به شمار مي رود.
قلعه بردستان در شرقي‌ترين بخش و در يك زمين مسطح در مدخل روستاي بردستان بنا شده و بر اثر توسعه روستا بخش‌هائي از آن تخريب شده‌است.
روستاي بردستان در ۵ كيلومتري شرق بندر دير واقع شده است. از ظاهر بنا پيداست كه اين قلعه در طول حيات خود چندين بار مورد بازسازي قرار گرفته و شايد آخرين بار در زمان محمد خان دشتي در عهد قاجار مرمت شده‌باشد. در هيچ نقطه‌اي از اين قلعه، كتيبه يا تاريخي كه قابل خواندن باشد هويدا نيست.
اما ويژگي‌هاي معماري آن، از قبيل گچ‌بري ها، نوع گوشواره‌ها، غرفه‌ها، ديوارهاي قطور و بلند و نهايتا” ظرافتي كه در انحناي برج‌سازي و تاق‌سازي آن به كار رفته، تاريخ اين بنا را قطعا” به قبل از دوره قاجار منتسب مي‌سازد. اين ويژگي‌ها با مختصات معماري قديمي جنوب ايران و با سبك ديوارسازي ساساني در شاه‌نشين ريشهر در بوشهر و ساير بناهاي ساساني متاثر از معماري ايلامي هماهنگي و شباهت زيادي دارد.
قلعه بردستان در حال حاضر عبارت است از يك برج سه طبقه و مجموعه‌اي از اتاق‌هاي كوچك تو در تو كه سقف همه آن‌ها تخريب شده و تنها ستون‌هاي آن‌ها باقي مانده‌است.
طبقه سوم برج مورد استفاده تدافعی بوده و داراي سكوهائي جهت استراحت و تيركش‌هائي جهت تيراندازي محافظان قلعه بوده‌است.
مصالح اين قلعه شامل سنگ هاي ساحلي و دريائي، گچ و نوعي ساروج است. قطر برج شش متر و ابعاد طبقات آن ۴در۳ متر مي‌باشد. قطعه‌اي از ديوارهاي جانبي، دو سر در، كمي گچ‌بري و آثار مخازن آب انبارهاي قلعه هنوز باقي است. گچ‌بري هاي باقي‌مانده نمونه‌هائي از مقرنس‌كاري است.

محيط قلعه حدود ۳۰۰ در ۱۵۰ متر است. بقاياي چوب‌سازي كه در محل چهارچوب‌هاي درهاي ورودي قلعه به جا مانده، هنرمندي و دقت نازك‌كاران بنا را نشان مي‌دهد.
اين قلعه در دوره آباداني خود كه احتمالا” به روزگار ديلميان بوده‌است، داراي سه ديوار بلند، سه حياط، چهار برج بيروني، چهار برج دروني، يك شاه‌نشين، دو رديف ديوار داخلي كه هر كدام داراي هشت تا ده اتاق و غرفه و نيز دو غلام‌گرد انتهائي به عنوان آبدارخانه بوده‌است.

از ظاهر ديوارهاي شکسته و پي‌هاي باقي‌مانده چنين بر مي‌آيد كه قلعه مياني و حياط آن با ديوارهاي متقاطعي به صورت شطرنجي ساخته شده‌بوده و اضلاع عمودي و افقي به صورت ديوار، يكديگر را قطع مي‌كرده و هر يك از اين خانه‌هاي شطرنجي، خود داراي تاسيسات جداگانه بوده‌اند.
در اطراف ديوار خارجي و نيز در دوران قلعه، آثار نقب‌ها، خندق‌ها، راه‌هاي پنهاني و مخازن آذوقه و سلاح موجود است.
طبيعي است كه اين قلعه در تمام طول حيات خود، داراي كاربرد، مسكوني و محل ذخيره مواد غذائي و اسلحه بوده‌است.
اين قلعه عظيم از تاريخ ۲۷/۴/۸۰ در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده‌است.

منبع:وب سایت جامع گردشگری بوشهرو